Advies 88: Europese Onderzoeksraad

Vlaanderen wil maximaal inspelen op de beleidsdiscussies op Europees niveau omtrent de oprichting van een Europese Onderzoeksraad (European Research Council - ERC). De doelstelling van de ERC is om over de grenzen hoogwaardig niet-gericht, lange(re) termijn onderzoek te ondersteunen. Op vraag van minister Dirk Van Mechelen formuleerde de Vlaamse Raad voor Wetenschapsbeleid een advies hieromtrent. De oprichting van een Europees 'onderzoeksagentschap' voor ondersteuning op Europees niveau van het fundamenteel, kennisverleggend onderzoek op initiatief van de vorser, ligt de VRWB nauw aan het hart zoals ook blijkt uit het laatste VRWB-memorandum. Op voorwaarde echter dat met een aantal punten rekening wordt gehouden. De steun van deze Europese Onderzoeksraad moet worden voorbehouden voor fundamenteel onderzoek door individuele onderzoekers of onderzoeksteams uit álle wetenschappelijke domeinen, zonder verplichting tot uitgebreide netwerkvorming en binding met economische of toepassingsgerichte ambities. De organisatie moet transparant, flexibel en niet te bureaucratisch zijn. Bovendien zal ze onafhankelijk van bestaande politieke structuren functioneren met enkel een globale politieke verantwoordingsplicht aan de EU. Van de ERC wordt tevens verwacht dat ze een visie op lange termijn zal ontwikkelen. Het nieuwe financieringskanaal via de ERC mag zeker niet ten koste zijn van gelijkaardige, nationale organisaties en kan ook het nationale beleid terzake niet beïnvloeden. De evaluatie- en selectieprocedures moeten transparant zijn met als enig criterium 'wetenschappelijke excellentie'. De beste garantie hiervoor wordt geboden door een systeem van open competitie en peer-review. Een minimum van twee miljard euro per jaar is nodig voor een echt hefboomeffect. De financiële steun per project moet voldoende groot zijn om zonder veel bijkomende middelen het project realistisch te kunnen uitvoeren. De onthaalinstellingen dienen een behoorlijke vergoeding te krijgen voor de globale kosten (overhead). Opdat de bestedingen en bestedingscontrole correct doch soepel zouden verlopen met prioriteit voor beoogde doelstellingen en met minimale administratieve rompslomp, stelt de VRWB voor om de financiële steun in grant-vorm toe te kennen. Voor Vlaanderen is het noodzakelijk om een strategisch beleid uit te tekenen met het oog op een maximale participatie aan het EU-onderzoek, waarbij in het bijzonder proactief wordt toegewerkt naar de European Research Council.